تو را چه شد دریاچه من؟

اورمو ايشچيلري : ارک قالاسی - نابودی دریاچه ارومیه، تنها نابودی دومیلیون پرنده بومی مهاجر آبزی و کنار آبزی و از بین رفتن تنها جاندار دریاچه یعنی آرتمیا نیست. هر چند به واسطه نابودی آرتمیاها ارومیه دیگر سرخ نیست و شهرت جهانی خود را از دست داده است. 

به گزارش ارک قالاسی از تبریز پست 40 روستای خالی از سکنه در شرق دریاچه تنها بخش کوچکی از پیامدهای نابودی این دریاچه است. وزش بادهای نمکی به تدریج در حال از بین بردن باغ‌های سیب و انگور دریاچه ارومیه است. نابودی ارومیه یعنی همان بلایی که افغان‌ها با بستن آب هیرمند و خشک شدن هامون بر سر 700 هزار نفر از اقوام سیستانی آوردند.  

البته با این تفاوت که در آنجا افغان‌ها آب را به روی هامون بستند اما در اینجا رژیم ایران  کمر همت به نابودی اندوخته‌های طبیعی‌ آذربایجان بسته است. خشک شدن دریاچه ارومیه مساوی است با نابودی قطب کشاورزی ایران در سراسر آذربایجان و به دنبال آن بزرگ‌ترین پدیده پناهندگی زیست‌محیطی و مهاجرت به شهرها آغاز می‌شود.بدین ترتیب دریاچه‌ای که نزدیک به 40 سال از اعلام حفاظت از آن می‌گذرد و عنوان یکی از 9 ذخیره‌گاه بیوسفری ایران را در یونسکو با خود یدک می‌کشد و از سال 1354 نیز در زمره یکی از مهم‌ترین تالاب‌های بین‌المللی جهان در سایت رامسر به ثبت رسیده است امروز در سایه روزمرگی متولیان توسعه در حال نابودی تدریجی است.

پارک ملی دریاچه ارومیه رو به نابودی است و شاید حتی زودتر از آنچه که کارشناسان برآورد کرده‌اند این دریاچه نابود شود. تداوم بیش از هفت سال خشکسالی، احداث بیش از 20 سد مخرنی و انحرافی در حوزه آبریز دریاچه و احداث غیر اصولی جاده شهید کلانتری با تخلیه میلیون‌ها تن خاک در قلب دریاچه چنان فاجعه‌ای را آذربایجان رقم زده که اگر بیش از این غفلت کنیم شاید به گفته رئیس پژوهشکده آرتمیا و آبزیان دانشگاه ارومیه، تا هفت سال آینده دیگر هیچ اثری از دریاچه ارومیه باقی نماند. مقصر اصلی خطر خشکی دریاچه ارومیه ، مقامات دولتی در تهران هستند که به مسائل آذربایجان جنوبی کاملا بی تفاوت مینمایند . کارشناسان همچنین بر این عقیده اند که دریاچه ارومیه بدلیل تنوع بیولوژیکی خود از طرف یونسکو بعنوان پارک ملی و محیط بیوسفر قبول شده ولی بدلیل بی تفاوتی دولت ایران که اینروزها بجز هسته و اتم به چیز دیگری نمی اندیشد ، با خطر خشک شدن روبرو شده است...

دریاچه ارومیه که در گذشته (چی چست) و (کبودان) نام داشته، بزرگترین و شورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه های فوق اشباع از نمک دنیا است که از این نظر با دریاچه بزرگ نمک آمریکا شباهت دارد .در یاچه ارومیه پس از دریاچه بحرالمیت در فلسطین به عنوان شورترین دریاچه جهان محسوب می گردد.  این دریاچه با وسعتی بیش از  5000  کیلومتر مربع ، بزرگترین منبع آب شور جهان وبیستمین دریاچه بزرگ زمین است،این دریاچه از ویژگی های خاص زمین شناختی ، هیدروشیمی ، طبیعی و زیست محیطی برخوردار است و بعنوان یکی از ذخایر طبیعی بین المللی شناخته شده است ،ارتفاع این منبع آبی از سطح آبهای آزاد در حدود 1270 متر است طول آن از شمال به جنوب بین 130 تا 140کیلومتر , عرض آن بین 15 تا 60 کیلومتر و حداکثر عمق آن 10 مترمیباشد،غلظت املاح موجود در دریاچه بین 280تا کمی بیش از 300 گرم در لیتر میباشد ، در آبهای دریاچه ارومیه در حدود 102 جزیره بزرگ و کوچک وجود دارند که 5 جزیره آن  در حدود 5/97 درصد از مساحت کل این جزایر را دارا می باشند ، علاوه بر جاذبه هاو ارزشهای گردشگری،در صورت بهره برداری اصولی از ذخایر نمک دریاچه، که مقدار آن بیش از 5 الی 6 میلیارد تن بر آورده شده است، منابع در امد و زمینه های اشتغال مناسبی ایجاد می شوند. ضمن آنکه امکان استحصال  بسیاری از املاح  معدنی ارزشمند از  آن در حجم زیاد وجود دارد . برخی مطالعات نشان داده که حتی لجن ایجاد شده در بستر این دریاچه واجد خواص درمانی قابل توجهی است . دریاچه ارومیه از نظر زیستی بسیار فعال است ودر آن تعداد زیای آز انواع باکتری ها، جلبک های تک سلولی , پر سلولی و مژه دارن زیست می کنند.جلبک پرسلولی  Enteromorpha intestinalis  و آرتمیای دریاچه اورمیه  Artemia urmiana  از زیستمندان شاخص این دریاچه هستند.

آرتمیا  اورمیانا

آرتمیا یکی از سخت پوستان نسبتآ ابتدایی است که بطور طبیعی در دریاچه ها یا آبگیرهایی که داری شوری فوق العاده زیاد هستند . یافت می شود اسم جنس این سخت پوست به زبان لاتین و با توجه به شکل ظاهر آن  آرتمیا است که به معنی گوشواره می باشد .این نامگذاری همچنین  می تواند بر گرفته از واژه یونانی Artemis آرتمیا یا الهه طبیعت ، جنگل وشکار باشد . در انگلیسی به آن آرتمیا و یا میگوی آب شور   Brine shrimp میگویند.از سالها پیش نخستین گزارش علمی در خصوص شناسایی این موجود زنده در ایران توسط Gunther   در سال 1899 ارائه گردید، سپس در سال 1977 این گونه توسط  Clark  و   Bowen   تحت عنوان اختصاصی آرتمیای دریاچه ارومیه ،Artemia urmiana   ، نامگذاری گردید .آرتمیا ، کامل ترین غذای زنده است.

استفاده از ارتمیا در آبزی پروری ار سال 1933 آغاز شد و پس از شناخت ارزش غذایی آن . انقلابی در آبزی پروری بویژه پرورش لارو ماهیان دریایی و میگو ایجاد شد،این آبزی غنی از پروتئین و اسید های چرب بوده و میتوان آنرا با مواد مختلفی نظیر اسید های چرب،واکسن ها ،آنتی بیوتیک ها،رنگدانه ها وسایر عناصر مفید، غنی سازی نموده واز آن بعنوان حامل این مواد به سایر آبزیان استفاده کرد.طی دهه های اخیر ، تولید سیست و آرتمیای زنده  (Biomass)  در محیط های طبیعی و پرورشی و استفاده از آنها در آبزی پروری به صنعت و فعالیت تجاری گسترده و پررونقی تبدیل شده است.استفاده از آرتمیا وسیست کپسول  زدائی شده آن ، در تغذیه دام وطیور نیز نتایج مثبتی به همراه داشته است .در تعداد زیادی از کشور ها ،آرتمیا و تخم آن دارای مصرف انسانی گسترده ای است.

. این نمک چه بلاها که بر سر آذربایجان نخواهد آورد!!!!!!!!!!!!!! !

دریاچه ارومیه یکی از اصلی ترین قربانیان سد سازی در ایران است ! سد سازی هایی که جز نابودی تنوع زیستی ،‌ دریاچه ها و رودخانه ها هیچ پیامد دیگری برای کشور نداشته اند . نمک همه جا را فرا گرفته است،‌دریاچه ارومیه در حال نابودی است ،‌غلظت نمک به ۳۳۰ گرم در لیتر رسیده است،‌آب ۶ متر در مقایسه با ۱۰ سال گذشته افت سطح داشته است ،اما هنوز هم هیچ کس باور ندارد که این بلایی که امروز بر سر دریاچه ارومیه آمده می تواند آذربایجان جنوبی را در ۱۰ سال آینده با بحران مواجه سازد .قربانیان توسعه ناپایدار !! هر ساله صدها پرنده در اثر مدیریت غلط آب در آذربایجان و در نتیجه سد سازی های بیرویه در دریاچه ارومیه جان خود را از دست می دهند . اینجا دیگر خبری از کلونی های انبوه پرندگان نیست !بستر دریاچه در اثر اشباع شدن از نمک کاملا سفید پوش شده است و دریاچه ارومیه را به یک دریای مرده تبدیل کرده است . آب صاف صاف است و حتی یک آرتمیا هم در این نواحی دیده نمی شود .حیات وحش منطقه علاوه بر اینکه در اثر شوری در حال از بین رفتن هست ظاهرا در اثر شکار بی رویه هم تهدید می شوند.این جاده ویرانگر کلانتری دریاچه را به دو نیم کرده است . این جاده مانع گردش آب بین دو طرف شمالی و جنوبی شده و در نتیجه میزان شوری در بخش شمالی افزایش یافته است. کف روی آب نشان دهنده تخلیه فاضلاب به دریاچه و مقادیر زیادی از دترژنت ها یا مواد شوینده است.

وای اگر کاری نکنیم...