همزمان با حذف چهار صفر ایران صاحب دو واحد پول می‌شود

اورمو ايشچيلري : بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای از آغاز به کار وب سایت "طرح اصلاح پول ملی"از شنبه آینده خبر داده است؛ بر اساس این اطلاعیه "هیئت دولت در جلسه اخیر خود ضمن تائید حذف چهار صفر از پول ملی، با درنظر گرفتن واحد پول فرعی در کنار واحد پول اصلی موافقت کرده است".

 به گزارش مهر، بانک مرکزی در اطلاعیه شماره یک خود آورده است: "بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در خصوص اصلاح پول ملی به عنوان یکی از محورهای طرح تحول اقتصادی، در 24 ماه گذشته موضوع را از جوانب مختلف تحت بررسی های کارشناسانه قرار داد". 

دراین راستا، در جلسه روز یکشنبه نوزدهم تیرماه جاری، هیات دولت، رئیس کل بانک مرکزی به همراه معاون اقتصادی بانک، گزارشی از نتایج بررسی های بانک مرکزی ارایه کرد و پس از آن به سئوالات اعضای هیات دولت جواب داد.  بر اساس این اطلاعیه "متعاقب ارایه گزارش مبسوط بانک مرکزی در زمینه اقدامات انجام شده درخصوص اصلاح پول ملی در جلسه هیات دولت، دولت ضمن تقدیر از گزارش مذکور و تایید مفاد کلی آن با حذف چهار صفر از پول ملی و درنظر گرفتن واحد پول فرعی در کنار واحد پول اصلی موافقت و مقرر کرد پایگاه مزبور هرچه سریع تر رونمایی گردد تا هموطنان بتوانند ضمن استفاده از مطالب آن، سئوالات و نظرات خود را با مسئولان درمیان بگذارند".  محمود بهمني رييس كل بانك مركزي در این باره به فارس گفته است: "در هيات دولت قرار بر اين شد آن بخش از جزئيات طرح كه شامل نام واحد پول ملي جديد و جزء اعشار آن است به زودي از طريق سايت بانك مركزي به نظرخواهي عمومي گذاشته شود".

 به گفته وی "بنابر پيش‌بيني‌هاي ما حداقل سه سال لازم است تا تمهيدات لازم براي جايگزيني پول ملي جديد تكميل و به انجام برسد".

به نوشته فارس، خبر حذف چهار صفر اولين بار در ابتداي فروردين ماه سال قبل از سوي بهمني اعلام شد ودر صورت اجراي اين طرح هر ريال مساوي با يك دلار مي‌شود.

روزنامه اعتماد در این باره نوشت: "روياي برابري دلار با ريال ايران، سال‌هاست كه در ذهن مديران اقتصادي كشور تبديل به كابوس شده است و هيچگاه هم با وجود افت ارزش پول ملي به واقعيت نزديك نشده و همه‌ساله وزنه اين برابري به نفع دلار امريكا و ارزهاي مطرح جهاني سنگيني بيشتري كرده است. بر اين اساس از دهه گذشته مباحثي براي حذف صفر‌هاي ريال براي ارتقاي ارزش و كنترل تورم متداول در اقتصاد ايران مطرح شد تا اينكه در دولت نهم و دهم اين موضوع به صورت جدي‌تر مطرح شد و سخن از حذف سه صفر از پول ملي ايران دنبال شد".

این اقدام که با تصور ایجاد نرخ برابری هر دلار یک ریال مطرح شده از سوی کارشناسان اقتصادی با تعابیر گوناگونی همراه شده است؛موافقین و مخالفین این فرایند هر یک دیدگاه ویژه خود را در تائید و یا نقد این برنامه دارند اما آنچه مورد تائید همه کارشناسان است این است که حذف صفر در عمل تاثیری بر بخش واقعی اقتصاد نخواهد گذاشت؛ به عبارت ساده تر به نوعی بازی با عرضه حجم پول است و تنها در کوتاه مدت می تواند نرخ برابری را تحت تاثیر قرار دهد ولی آنچه در میان مدت و بلند مدت تعیین کننده نرخ برابری خواهد بود بخش واقعی اقتصاد و تراز حساب جاری خواهد بود.

کارشناسان می گویند تراز حساب جاری اقتصاد ایران بدون نفت همواره منفی است و تنها نفت و فراورده های وابسته به آن میزان ورودی ارز را به اقتصاد ایران بالاتر از میزان خروج ارز قرارداده است.

میزان فعلی عرضه این نوع کالاها نرخ برابری تومان و ریال را برای سال 89 به حدود 444 تومان رسانده ؛البته پیش بینی صندوق بین المللی برای سال جاری نشان می دهد که این نرخ به حدود 524 تومان می رسد؛ بنابراین به گفته کارشناسان حذف صفرها شاید در یک دوره کمتر از یک یا دو ساله دولت بتواند برابری را نزدیک به نقطه مطلوب یعنی هر دلار یک ریال نگه دارد ولی دوباره این نرخ به سمت بالا میل پیدا می کند و بازگشت صفرها را شاهد خواهیم بود؛ اما هزینه ای که دولت برای حفظ برابری فوق باید انجام دهد به قدری بالا خواهد بود که امکان ادامه آن برای بیش از یک یا دو سال ممکن نیست و در عمل فضایی مشابه فضای پرداخت یارانه ها را برای حفط نرخ برابری فرمایشی شاهد خواهیم بود.

به نوشته روزنامه دنیای اقتصاد، بسياري از كارشناسان بر اين باورند كه در مقطع كنوني حذف صفر هيچ كمكي به اقتصاد ايران نمي‌كند و تنها در محاسبات مي‌تواند تغييراتي ايجاد كند. اما اگر قرار باشد اين كار عملياتي شود زمينه سازي كار به چه شكل بايد باشد؟

در این ارتباط  محمد‌هادي مهدويان، مسوول گروه مطالعاتي حذف صفر از پول ملي در پژوهشكده پولي و بانكي معتقد است: "براي اصلاح واحد پول بايد سه مرحله جداگانه تعريف شود. به گفته او در مرحله ابتدايي كه مي‌توان آن را فاز پيش از مرحله اول ناميد اسكناس‌هاي ريز بايد از گردش حذف شود. در فاز اول ريال جديد به جريان افتد كه همزمان با ريال قديمي در گردش باشد. در فاز آخر نيز يك واحد ريال معرفي و ريال جديد كه براي دوره گذار طراحي شده بود از جامعه جمع‌آوري شود".

کارشناسان می گویند در اين سناريو چند نكته بايد رعايت شود: "ريال جديد مشابه با ريال قديم طراحي شود و در زمينه صفرها بايد ظرافت‌هايي به كار گرفته شود؛ مثلادر تركيه صفرهايي كه قرار بود حذف شود به صورت كمرنگ تري در كنار صفرهاي اصلي قرار گرفته بود".

اما نكته اي كه مهدويان بر آن تاكيد دارد پيش شرط‌هاي اجراي موفقيت آميز طرح است. اين كارشناس اقتصادي بر این باورست که "حذف صفر بايد در قالب يك بسته سياست اقتصادي ضد تورمي اجرا شود. در كنار بسته ضد تورمي تدوين قوانين و تبليغات وسيع از ديگر اقدامات ضروري است".

حذف صفر از پول ملی كشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم اقتصادی آلمان‌غربی تجربه شد كه چاپ مارك جدید را به دنبال داشت. پس از آن به ویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این سو این عمل بارها در كشورهای مختلف كه اكثرا كشورهای در حال توسعه بودندبه اجرا درآمد. كشورهایی كه اقتصاد آنها از تورم بالا رنج می‌برد و ارزش پول ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته بود، برای ساده‌تر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین كاهش هزینه چاپ اسكناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسكناس‌ها كردند. 

مهم ترین کشورهایی که این تجربه رااز سر گذراندند ترکیه و برزیل هستند. به نوشته دنیای اقتصاد، برزیل با اینکه رکورد دار حذف صفر از پول ملی اش است اما همچنان یكی از گران‌ترین كشورهای آمریكای‌لاتین به شمار می رود.  از سال 1930 تاكنون طی شش مرحله 18 صفر از پول ملی برزیل حذف شده و هشت بار نیز نام واحد پولی این كشور تغییر  كرده است.

در تازه ترین گزارش خبرآن لاین آمده است که "در این زمینه به تجربه کشورهایی مانند ترکیه استناد می شود ولی نگاهی به شاخص های اقتصادی این کشور نشان می دهد که این کشور طی سالهای 2000 تا 2005 یعنی سالی که شش صفر را از روی اسکناس های خود حذف کرد تولید ناخالص خود را از 266 میلیارد دلار به 486 میلیارد دلار رسانده است. واقعیت ان است که دولت ترکیه اصلاحات اقتصادی را پیش از اصلاحات پولی آغاز کرده است و نگاهی به تراز تجاری ترکیه نشان می دهد طی سالهای 2000 تا 2005 نرخ رشد صادرات و واردات در این کشور هماهنگ بوده است یعنی در حالی که 12. 3 درصد واردات به این کشور صورت گرفته است، میزان صادرات حدود 12. 7 درصد بوده است و این مسئله باعث شده است تعادل بین عرضه و تقاضای ارز در این کشور ایجاد شود".

به نوشته روزنامه اعتماد، "با وجود آنكه نقد‌هاي بسياري حتي در مقايسه اين اقدام ايران با كشورهاي ديگر مطرح شده است دولتمردان معتقدند حذف صفر از پول ملي در شش كشور كه تجربه حذف صفرها از پول ملي را داشتند مانند تركيه، غنا و ايتاليا،مي‌تواند اجراي حذف صفرها و جايگزين شدن پول‌هاي جديد در ايران را موفق برآورد کند. درباره اين نقدها رييس كل بانك مركزي چندي پيش با اشاره به بررسي حذف صفر در شش كشور جهان گفته بود بررسي‌هاي اجلاس اخير بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول نشان داده كه روند حذف صفرها دو تا سه سال به طول مي‌انجامد و مردم مي‌توانند بخشي از مراودات پولي خود را با اسكناس‌هاي جديد و بخشي را با اسكناس‌هاي قديمي انجام دهند. همچنين دولت معتقد است با حذف چهار صفر يك ريال مساوي يك دلار خواهد شد و برابر با واحد پول خرد دينار در گذشته مي‌شود".