آسوشيتدپرس: دریاچه اروميه را دريابيد

اورمو ايشچيلري / آسوشيتدپرس در گزارشي تفصيلي به بررسي نقش مهم درياچه اروميه در اقتصاد محلي شمال غرب ايران پرداخت و نوشت سومين درياچه بزرگ آب شور جهان در حال تبديل شدن به شوره‌زار است .

آسوشيتدپرس با اشاره به اين كه درياچه اروميه سومين درياچه بزرگ آب شور جهان به شمار مي رود نوشت: افراد محلي كه مسافران را با قايق بر روي اين درياچه مي چرخانند مي دانند كه امسال ديگر نمي توانند صدها گردشگر و مسافر را با قايق براي لذت بردن از جاذبه هاي گردشگري درياچه اروميه در اين درياچه حركت دهند .

يك فرد محلي در اين باره گفت: نگاه كنيد قايق گير كرده است . قايق ديگر بيشتر از اين نمي تواند حركت كند .

وي در عين حال به كف درياچه اروميه اشاره مي كند كه مملو از نمك و شوره زار شده است .

درياچه اروميه زيستگاه انواع جانوران آبزي طي سالهاي اخير بيش از 60 درصد منابع آبي خود را از دست داده است و به شوره زار تبديل شده است . به اعتقاد كارشناسان محيط زيست اين درياچه طي سالهاي آينده به طور كامل خشك خواهد شد . آن ها سوء مديريت در زمينه سياستهاي آبرساني و تخريب رودخانه هاي بالا دست را از مهمترين علل كاهش شديد منابع آبي درياچه اروميه مي دانند .

بر اساس اين گزارش دو سال پيش برخي مردم محلي بخش مهمي از درامد خود را از راه تور هاي مسافرتي براي گردشگران درياچه اروميه به دست مي آوردند . ولي از زماني كه خشكسالي درياچه اروميه تشديد شده و شوري آب اين درياچه به شدت افزايش يافته است قايق ها تنها 10 دقيقه قادر به حركت در درياچه هستند و بنا براين آن ها اين شغل را به زودي از دست خواهند داد.

يك فرد محلي گفت: مسافران و گردشگران از اين سفر و تور خسته كننده لذت نمي برند . مسافران بايد صدها متر را از كف شوره زار درياچه بگذرند تا به قايق برسند .بسياري از قايق رانان قايق هاي خود را پارك كرده و در خانه هاي خود هستند .

در ماه آوربل مقامهاي اروميه فعاليت اسكله گلمانخانه را به علت كمبود شديد آب متوقف كردند. عمق آب در عميق ترين مناطق اين اسكله به كمتر از 2 متر رسيده بود . وضعيت در اسكله هاي شرفخانه و اسلامي نيز به همين ترتيب بوده است .

خشكسالي درياچه اروميه همچنين تاثير منفي شديدي بر فعاليت هتلها و ساير فعاليتهاي مربوط به گردشگري داشته است . از زماني كه مسافران و گردشگران داخلي و خارجي تمايل چنداني براي سفر به درياچه اروميه ندارند پروژه هاي ساخت هتل در اروميه متوقف شده است .

علاوه بر بخش گردشگري گسترش خشكسالي درياچه اروميه تهديد جدي عليه كشاورزي مناطق شمال غرب ايران به شمار مي رود . وزش توفان و بادهاي شديد موجب انتقال نمك به مزارع كشاورزي منطقه مي شود . بسياري از كشاورزان اكنون به شدت نگران آينده زمينهاي خود هستند . اين زمينها طي قرن هاي گذشته به لحاظ توليد سيب درختي، انگور، بادام، پياز و سيب زميني شهرت زيادي داشته است .

مسعود محمديان كارشناس كشاورزي در اين باره گفت وزش اين بادها نه تنها تاثيرات منفي زيادي بر مناطق اطراف درياچه اروميه خواهد داشت بلكه به كشاورزي مناطق دور تر نيز آسيبهاي جدي وارد خواهد كرد .

سلمان ذاكر نماينده اروميه در مجلس نيز هشدار داد با ادامه روند كنوني خطر سونامي شوره زار در درياچه اروميه به شدت رو به افزايش است .

وي افزود با خشك شدن درياچه اروميه در دو تا پنج سال آينده بيش از هشت تا ده ميليارد تن نمك زندگي مردم منطقه را به شدت تهديد خواهد كرد .

مسعود پزشكيان عضو شوراي شهر تبريز نيز تاكيد كرد درياچه اروميه در حال خشك شدن است ولي نه مقامهاي دولتي و نه مقامهاي محلي كار خاصي انحام نمي دهند .

اكنون سوال اين است كه اين فاجعه زيست محيطي چگونه توسعه مي يابد و در شرايط كنوني چه بايد كرد ؟ گزارشهاي رسمي نشان مي دهد عوامل اصلي خشكي درياچه اروميه خشكسالي ده سال گذشته و افزايش بيش از حد از منابع آبي رودخانه هاي بالا دست درياچه اروميه براي مصارف كشاورزي است .

نخستين هشدارها در خصوص خشك شدن درياچه اروميه اواخر دهه 1990 ميلادي مطرح شده است . علي رغم اين هشدارها دولت به ساخت 35 سد بر رودخانه هاي بالا دست درياچه اروميه ادامه داد . احداث جاده بين اروميه تبريز از روي درياچه اروميه نيز در اين مساله بي تاثير نبوده است . هيچ گونه مطالعات زيست محيطي در خصوص اجراي اين پروژه انجام نشده و كارشناسان محيط زيست بر اين باورند كه احداث اين جاده موجب اختلال در روند گردش منابع آبي درياچه اروميه شده است .

ناصر عاق استاد دانشگاه سهند تبريز در اين باره گفت كارشناسان بر اين باور بودند كه دوره خشكسالي ده ساله درياچه اروميه فرا رسيده است ولي پس از گذشت اين ده سال خشكسالي همچنان ادامه يافته است .

اوايل دهه 2000 ميلادي تحقيقات دانشگاهي نشان داد درياچه اروميه با سرنوشت مشابه درياچه آرال در قزاقستان و ازبكستان روبرو شده است. شوروي سابق در دهه 1960 ميلادي با اجراي پروژه هاي آبرساني موجب كاهش شديد منابع آبي درياچه آرال شد و حجم اين درياچه اكنون به كمتر از يك دهم دهه 1960 رسيده است .

دولت ايران در ماه آوريل برنامه سه مرحله اي را براي نجات درياچه اروميه اعلام كرد كه شامل باروري ابرها براي افزايش بارش باران در منطقه، كاهش مصرف آب و سيستم آبياري و افزايش عرضه آب به درياچه اروميه بوده است .

برخي كارشناسان اين گونه اقدامات دولت ايران را تنها نوعي اقدام سمبليك مي دانند و بر اين باورند كه بهترين راهكار براي نجات درياچه اروميه در شرايط كنوني استفاده از آبهاي ذخيره شده در پشت سدها است . منابع آبي رودخانه هاي بالا دست درياچه اروميه مهمترين نقش را در ادامه حيات اين درياچه خواهد داشت .

اسماعيل كهرم استاد دانشگاه آزاد تهران در اين باره گفت احداث سد ها طي سالهاي گذشته تاثير منفي زيادي بر درياچه اروميه داشته است . سه پنجم منابع آبي درياچه اروميه خشك شده است و ميزان شوري آب درياچه اروميه به 350 ميلي گرم در هر ليتر رسيده است . اين رقم در دهه 1970 به 80 ميلي گرم رسيده بود .

وي افزود دولت بايد اجازه دهد تا 20 درصد آب سدها به درياچه اروميه سرازير شود . مصطفي قنبري دبير شوراي حفاظت از درياچه اروميه تاكيد كرد انتقال آب از درياي خزر تنها راه نجات درياچه اروميه خواهد بود . ولي با توجه به بعد مسافت اجراي اين پروژه مستلزم هزينه هاي بسيار زيادي خواهد بود .

يك راننده تاكسي در اروميه از طرح دولت براي باروري ابرها ابراز رضايت مي كند و مي گويد اين تصميم خوبي است . هر شب به ابرهاي تيره اي كه مي آيد نگاه مي كنم و به خانواده ام مي گويم به زودي باران خواهد باريد . البته يك روزنامه نگار بر اين باور است كه طرح باروري ابرها كه از سوي دولت مطرح شده بيشتر شبيه يك نمايش است و بارش بارانهاي اخير نيز بيشتر فصلي و موسمي بوده است .